علت آلودگی هوای تهران چیست؟ - مجله حقوق

هر چند ساکنان کلان شهرها سال هاست با پدیده افزایش آلودگی و بالا رفتن غلظت آلاینده ها و بوی بد شهر دست به گریبان هستند، مسائل مربوط به آلودگی هوا جدی تر بوده و براساس برخی تخمین ها و برآوردهای غیررسمی سالانه 45 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند.

این در حالی است که افزایش غلظت آلاینده ها به خصوص غلظت ذرات معلق می تواند بیماری های دیگری نیز ایجاد کند. با وجود اینکه آلودگی هوا به خصوص در کلان شهرها تقریبا در تمام فصل های سال وجود دارد اما در فصول سرد بحرانی تر می شود چراکه با برودت هوا وزارت نفت اولویت تامین گاز را به مصارف خانگی اختصاص می دهد.

در این صورت نیروگاه های برق مجبورند از سایر سوخت هایی که برای این کار درنظر گرفته می شود مانند گازوییل و نفت کوره برای تولید برق استفاده کنند. این در حالی است که کمبود یا نبود گازوییل نیز استفاده از مازوت را افزایش می دهد.

گفته می شود، نتیجه استفاده از این سوخت نیز همان چیزی است که طی روزهای اخیر مشاهده و تنفس می شود. از سوی دیگر گزارش های ماهانه صنعت آب و برق در مهر سال جاری نشان می دهد که تنها 838 مگاوات برق از طریق انرژی های تجدیدپذیر تولید شده که سهم یک درصدی از کل 84 هزار و 728 مگاواتی تولید تا خاتمه مهر دارد. با وجود تشدید مسائل آلودگی هوا به خصوص در شهرهای بزرگ، چرا استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و پاک برای تولید برق همچنان در اولویت نیروگاه ها نیست؟

مازوت؛ سوختی با آلایندگی بالا

مازوت یکی از فرآورده های نفتی است که در نیروگاه های تولید برق و البته کارخانه های صنعتی برای تولید انرژی کاربرد دارد. این فرآورده اصطلاحا سنگین است و در کشورهای غربی شکسته و به گازوییل تبدیل می شود. با این وجود در برخی کشورهای در حال توسعه همچنان در نیروگاه های برقی به خصوص در فصل سرما مورد استفاده قرار می گیرد.

مازوت نسبت به گازوییل قیمت کمتری دارد اما میزان آلایندگی آن بالاست. با این حال در برخی کشورها به عنوان منبع درآمدی مورد استفاده قرار می گیرد؛ اما نوعی از آن که دارای 0.5درصد سولفور است از ابتدای سال 2020 تنها کشتی هایی اجازه تردد در آب های آزاد را دارند که از مازوت با سولفور بسیار پایین استفاده کنند.

مازوت بر چند نوع است؛ با سولفور پایین که بین 0،5 تا یک درصد سولفور دارد. سولفور مازوت نرمال بین یک تا 2درصد است و مازوتی بین 2تا 3.5 درصد سولفور دارد. قرار بود همزمان با اجباری شدن استفاده کشتی ها از سوخت با سولفور بسیار پایین، کشور نیز در راستای تولید این نوع مازوت گام بردارد چراکه مازوت با سولفور بالا پس از ممنوعیت استفاده از آن در سوخت کشتی ها عملا تقاضایی ندارد و این نوع سوخت تنها در داخل مصرف می شود.

براساس آنچه گزارش ها نشان می دهد، مازوت تولیدی ایران همچنان بالای 3 درصد سولفور دارد. یعنی 7 برابر سولفور بیشتر از آنچه استانداردهای بین المللی سازمان کشتیرانی جهانی برای سوخت کشتی ها مجاز می داند. نکته در این است که استانداردها برای سوخت کشتی ها در آب های آزاد است بنابراین مازوت مورد استفاده در نیروگاه ها نیز باید براساس این استانداردها باشند. با وجود اینکه برخی مسبب آلودگی هوا را استفاده مازوت توسط نیروگاه ها می دانند اما وزارت نفت آماری از توزیع مازوت در نیروگاه های تهران نمی دهد.

دو هفته پیش فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در گفت وگو با یکی از رسانه ها از منتفی شدن توزیع مازوت در نیروگاه های تهران خبر داد.کاهی درباره میزان مصرف مازوت در کشور گفته بود: به خاطر شرایط خاص کشور برای دریافت آمار مصرف فرآورده های نفتی محدودیت وجود دارد. با استناد به صحبت های سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، نیروگاه های تهران مازوت نمی سوزانند.

مازوت می سوزد یا خیر؟

تا پیش از اجبارکشتی ها به استفاده از سوخت با سولفور پایین در سال 97 بیش از 60 درصد نفت کوره تولیدی ایران به کشور امارات صادر می شد و 7درصد نیز سوخت کشتی ها بود. در واقع امارات از این نوع سوخت برای سوخت رسانی به کشتی ها استفاده می کرد. به عبارت دیگر در سال 97 به طور متوسط روزانه 60 میلیون لیتر نفت کوره تولید می شد که 35.5 میلیون لیتر آن صادر و 4.3 میلیون لیتر نیز به عنوان بانکرینگ استفاده می شد و مابقی که حدود 20 میلیون و 200 هزار لیتر بوده در داخل مصرف می شد.

پس از اجبار به استفاده کشتی ها از سوخت با سولفورکم، نفت کوره یا همان مازوت تولیدی در کشور نیز بدون مشتری ماند چراکه تنها در صورتی به فروش می رسید که سولفور آن کم شود بنابراین تولید در داخل به عنوان تنها گزینه برای سوخت مازوت ها وجود داشت.

مازوت نوعی فرآورده نقتی است که امکان بازگرداندن آن به چاه ها وجود ندارد و از آنجایی که قیمت کمتری نسبت به گازوییل دارد برای نیروگاه ها منبع مقرون به صرفه تری برای تولید برق است. در زمستان به دلیل مصرف بالای گاز و افزایش احتمال افت فشار گاز در لوله ها، اولویت ها بر رساندن گاز به مصارف خانگی است بنابراین سوخت مورد نیاز نیروگاه ها نیز کاهش پیدا می کند.

در این راستا محمدرضا جولایی، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران در دومین روز از زمستان سال جاری ضمن هشدار درخصوص مصرف بالای گاز در کشور گفت:مصرف در این روز در مقایسه با دوره مشابه پارسال 55 میلیون مترمکعب افزایش یافته و به 740 میلیون مترمکعب رسیده است. سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده از این مقدار 565 میلیون مترمکعب بود که نسبت به مدت مشابه پارسال 11درصد افزایش یافته است. مصرف صنایع عمده هم 120میلیون مترمکعب و نیروگاه ها 55 میلیون مترمکعب بوده که گازرسانی به نیروگاه های کشور نسبت به زمان مشابه پارسال 24 درصد کاهش یافته و دلیل آن افزایش مصرف مشترکان بخش خانگی است.

55 میلیون متر مکعب مصرف گاز توسط نیروگاه ها در واقع یک پنجم نیاز آنها به گاز است به همین دلیل از سایر سوخت ها یعنی گازوییل و مازوت برای تولید برق استفاده می کنند.

با وجود تکذیب توزیع مازوت برای نیروگاه ها اما زهرا نژادبهرام، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران دو هفته پیش گفته بود:آلودگی مازوت (نفت کوره) تهران افزایش قابل توجهی داشته است. او مهم ترین دلیل سوزاندن این نوع سوخت را تحریم ها و نبود مشتری برای آن می داند.

دست ها بسته است، روی انرژی پاک سرمایه گذاری کنید

با وجود اینکه کارشناسان محیط زیست و اعضای شورای شهر نسبت به افزایش غلظت آلاینده ها در کلان شهرها به خصوص تهران هشدارهایی دادند اما عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است: دست ما در محیط زیست برای تعطیلی نیروگاه هایی که از سوخت مازوت استفاده می کنند، بسته است زیرا در این صورت با کمبود شدید برق روبرو خواهیم شد.

به نظر می رسد سازمان محیط زیست استفاده از مازوت در نیروگاه ها را تلویحا تایید کرده اما محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی تولید برق حرارتی در گفت وگویی که چند روز پیش با یکی از سایت های خبری داشت، استفاده از هرگونه سوخت مازوت توسط نیروگاه های تهران را رد کرد. به باور او تنها دو نیروگاه بعثت و منتظر قائم در کرج است که می توانند مازوت مصرف کنند اما تا به حال مازوت مصرف نکرده اند.

با وجود همه تایید و تکذیب های استفاده از مازوت در نیروگاه ها، سوال این است که چرا تا به امروز برای تولید برق از انرژی های تجدیدپذیر استفاده نمی شود تا استفاده از مازوت به کلی منسوخ شود؟ براساس گزارش های ماهانه صنعت آب و برق در مهر سال 99 میزان برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر تا خاتمه مهر 129 میلیون کیلووات ساعت بود که نسبت به شهریور که 175 میلیون کیلووات ساعت گزارش شده 26درصد کاهش داشته است.

در 3 ماهه دوم سال 99 تعداد 9 نیروگاه تجدیدپذیر با سرمایه گذاری 104 میلیون دلاری برنامه ریزی شده که ظرفیتی به اندازه 94.34 مگاوات به کشور اضافه می کنند.

این درحالی است که میترا غلامی مدیرکل دفتر پتانسیل سنجی و ارزیابی منابع ساتبا روز گذشته گفت:از سال 1397 تا به امروز با انجام مطالعات پتانسیل سنجی تئوری پیروز به شناسایی 121هزار و 500 مگاوات پتانسیل احداث نیروگاه تجدیدپذیر و پاک در کشور شده ایم. تعلل دستگاه های ذی ربط برای استفاده از منابع تجدیدپذیر برای تولید برق تنها به تلنبار شدن مسائل آلودگی هوا می انجامد.

منبع: روزنامه اعتماد