معرفی شغل دامپزشک و وضعیت استخدام و درآمد دامپزشک - مجله حقوق

تاریخچه دامپزشکی

علم دامپزشکی با عبور انسان نخستین از حالت شکارچی به کشاورز متولد شد. همزمان با رواج اهلی کردن حیوانات، دامپزشکی اهمیت بیشتری یافت. دامپزشکان نیز همانند پزشکان از زمانهای بسیار طولانی مورد احترام مردم قرار داشتند. در لوح حمورابی (2200 سال قبل از میلاد) ارزش کار فردی که به معالجه گاو و سایر حیوانات می‌پرداخته تعیین شده است.

در سفرنامه فیثاغورث، در مورد زرتشت (پیامبر ایرانیان که زمان ظهور آن حدود 600 سال قبل از میلاد مسیح است) و آئین او نکته جالبی وجود دارد و آن نکته این است که زرتشت از فن دامپزشکی و درمان حیوانات اطلاع داشته است و در کتاب اوستا می‌توان نکات متعددی درباره پرورش حیوانات و روش درمان بیماریهای دام مشاهده کرد. در این کتاب برای اولین بار به طبقه بندی حیوانات بر می‌خوریم.

دامپزشکی نوین در ایران به سال 1290 هجری شمسی بر می‌گردد که دولت ایران تصمیم گرفت تشکیلات ژاندارمری نوینی را پایه گذاری نماید و از دولت سوئد عده‌ای کارشناس نظامی برای تاسیس ژاندارمری استخدام نمود. به همراه افسران سوئدی دو نفر دکتر دامپزشک نیز بودند این دو نفر افسر دامپزشک به اقدام به تاسیس مدرسه دامپزشکی برای تربیت کادر مورد احتیاج ارتش نمودند.

در سال 1311 بنای دانشکده دامپزشکی ابتدا به صورت مدرسه و بعدا دانشکده گذارده شد. در ابتدای امر این دانشکده زیر نظر وزارت کشاورزی بود ولی بعد با اعزام تعداد قابل ملاحظه ای دانشجو به کشور فرانسه و مراجعت ایشان از وزارت کشاورزی جدا شد و ضمیمه دانشگاه تهران شد.

در سال 1304 پس از همه گیری طاعون گاوی و ایجاد خسارات زیاد، در وزارت کشاورزی اداره ای به نام سازمان دفع آفات حیوانی (که بعدا به صورت سازمان دامپزشکی درآمد) تاسیس گردید. این شعبه تحت نظارت مؤسسه پاستور (وابسته به وزارت فوائدعامه) با 22 نفر پرسنل شامل 14 نفرکادر فنی و 8 نفر کادر خدماتی تشکیل و مسئولیت آن به عهده مرحوم دکتر عبدالله حامدی گذاشته شد.

در سال 1314 با توجه به ضرورت کنترل بیماریهای مهلک دامی و نظارت بهداشتی دام و فرآورده های دامی قانون تفتیش صحی حیوانات به تصویب مجلس شورای ملی رسید و اداره کل دامپزشکی جایگزین مؤسسه دفع آفات حیوانی شد.

در سال 1326 اختیارات محدودی به دامپزشکی استانها داده شد به طوری که در هر اداره کشاورزی 2 معاونت ایجاد شد. یکی از این معاونتها ویژه دامپزشکی در نظر گرفته شد. معاون دامپزشکی رئیس اداره دامپزشکی نیز بود و کلیه امور فنی و مالی در اختیار وی قرار داشت.

در تشکیلات کنونی وزارت جهاد کشاورزی سازمان دامپزشکی کشور به عنوان سازمانی مستقل وابسته به آن وزارت شناخته شده و رئیس سازمان دامپزشکی کشور مستقیما تحت نظارت وزیر به انجام وظیفه می پردازد. در استانها نیز ادارات کل دامپزشکی و در شهرستانها شبکه دامپزشکی به طور عمودی زیر نظر سازمان مرکزی دامپزشکی و به شکل افقی با سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرتبط می باشد.

وظایف دامپزشک

• دامپزشک حیوان را چکاب می‌کند و بیماریش را تشخیص می‌دهد و بیماری‌های حیوانات را مانند بیماری‌های عفونی، حرکتی و تغذیه‌ای و... را درمان می‌کند.
• دردی که حیوان از دچار شدن به بیماری دارد معالجه می‌کند.
• برای تشخیص بیماری‌ها نمونه گرفته و به آزمایشگاه دامپزشکی ارسال و نتایج را تحلیل می‌کند.
• آزمایش‌های مانند نوار قلب (ECG) ، ادار و مدفوع، سونو گرافی و... را انجام می‌دهد.
• کمک به بهبود زندگی انسان و دام می‌کند.
• انجام معاینات منظم برای بررسی سلامت حیوانات، آزمایش و واکسیناسیون آنها برای مقابله با بیماری ها را انجام می دهد.
• برای حیوانات بیمار دارو تجویز می کند.
• زخم‌ها را شستشو داده و مداوا می‌کند.
• شکستگی‌ها را درمان کرده و در صورت نیاز با استفاده ازتکنیک‌های جراحی حیوان را جراحی می‌کند.
• به صاحب حیوان درمورد تغذیه ونگهداری مشاوره می‌دهد.
• به صاحب حیوان روش‌های پیشگیری از بیماریهای مشترک با انسان را مانند هاری، بروسلوز، مشمشه و... را می‌آموزد.
• بررسی محل زندگی حیوانات و مشاوره دادن در خصوص راه های جلوگیری از گسترش بیماری
• مدیریت و نظارت بر پرستاران و پرسنل مراقب حیوانات را بر عهده دارد.
• پیشگیری از بروز و شیوع بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان می کند.

مهارت و دانش مورد نیاز شغل دامپزشک

• علاقه زیاد به حیوانات و سلامت آنها، شاید از مهمترین ویژگی های یک دامپزشک خوب، علاقه مندی به حیوانات باشد زیرا در غیر این صورت امکان موفقیت زیاد در این شغل کمتر می شود.
• داشتن اطلاعات علمی خوب در مورد حیوانات
• توانایی کار در ساعات طولانی و نامنظم، زیرا گاهی ممکن است برای معالجه بیماری یک گاوداری یا مرغ داری یا هر مرکز دیگر نگهداری حیوانات ناچار باشد ساعات طولانی بدون وقفه کار کند.
• داشتن توانایی جسمی، مهارت های عملی و قدرت مشاهده خوب، گاهی اوقات برای معاینه حیوانات بزرگی مثل اسب و گاو داشتن توانایی جسمی مناسب به دامپزشک کمک می کند.
• توانایی تصمیم گیری، همچون پزشکان توانایی تصمیم گیری از مهارت های مورد نیاز برای درمان مناسب حیوانات بیمار است.
• داشتن روش دلسوزانه و صبورانه در برخورد با صاحبان حیوانات، زیرا در بسیاری از مواقع صاحبان حیوانات نسبت به حیوان دست آموز خود احساس دلبستگی زیاد پیدا می کنند و در هنگام معالجه و درمان باید به این نکته توجه زیادی داشت.

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل دامپزشکی

فارغ التحصیلان رشته دامپزشکی می توانند وارد این شغل شوند. اگر چه به صورت سنتی در خیلی از شهرستان ها و روستاها افرادی به صورت تجربی کار معالجه و درمان حیوانات را انجام می دهند ولی برای کسب مجوز تجویز دارو و تعامل با سازمان های نظارتی و مسئول دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشته دامپزشکی الزامی است.

بازار کار دامپزشکی و وضعیت استخدام دامپزشک

استخدام دامپزشک در اماکن متعددی انجام می شود؛ شما به عنوان دامپزشک می توانید در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستانهای وابسته به دستگاههای دولتی، انستیتو پاستور، انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی، موسسه سرم و واکسن سازی رازی و یا سازمان دامپزشکی کشور استخدام شوید.

البته در حال حاضر باید بیشتر در بخش خصوصی به دنبال کار باشید چرا که رونق استخدام دامپزشک در این بخش بیشتر است!

شما گاهی مسئول بررسی بهداشت و رعایت استانداردها در باغ وحش ها، مغازه های فروش حیوانات خانگی، اصطبل ها، بازارهای فروش حیوانات و… خواهید بود. دامپزشک در بخش های مختلف می تواند کار کند. برخی از آنها که در حوزه سلامت عمومی فعالیت دارند مسئول پیشگیری و کنترل بیماری های دام هستند. برخی دیگر که در صنعت هستند، مسئول آزمایش و نظارت بر تولید دارو، محصولات شیمیایی و بیولوژیکی مربوط به حیوانات هستند.

همچنین یک دامپزشک می تواند با موافقت مراجع دولتی نسبت به تأسیس مطب، داروخانه دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی و یا مرکز واکسیناسیون دام و طیور اقدام نمایند.

برخی مشکلات شغل دامپزشکی در ایران

دامپزشکی در بسیاری از کشورها جزو مشاغل سخت به حساب می آید ولی در ایران این گونه نیست.

یک دامپزشک با مشکلات و خطرات زیادی از جمله کار در محیط های روستایی و عشایری بویژه در مناطق صعب العبور، فعالیت در کشتارگاه های دام و طیور، ضرب خوردگی از حیوانات در هنگام واکسیناسیون و… روبرو است که متاسفانه از سوی مسئولین توجه ویژه ای صورت نمی گیرد.

علیرغم بسیار مهم و با ارزش بودن این شغل، در ایران به اندازه پزشکی و دندانپزشکی به آن اهمیت داده نمی شود. درآمد دامپزشکان در مقایسه با درآمد این دو گروه، کمتر می باشد.

در سالهای اخیر با افزایش شمار فارغ‎التحصیلان دامپزشکی در بخش دولتی وضعیت بازار کار در این حوزه کاملاً اشباع شده است و فارغ‎التحصیلان برای اشتغال در این بخش با مشکلات زیادی روبرو هستند اما کار در بخش خصوصی خیلی گسترده است و جای کار بیشتری وجود دارد و کشور نیز باید به سمت تعریف مشاغل جدید در این بخش حرکت کند. البته به این نکته هم باید اشاره کرد که هر چقدر از پایتخت دورتر می‏ شویم کمتر بخش خصوصی سرمایه‎گذاری کرده است و این میزان در شهرهای مختلف تفاوت دارد. در بعضی از شهرها ما دامپزشک بیکار نداریم و برعکس در شهر دیگری به شدت با نیروی دامپزشک بیکار مواجهیم.

همچنین در سالهای اخیر همچون سایر رشته ها و مشاغل، میزان ورود دختران به این رشته بسیار افزایش پیدا کرده است. اما در دامپزشکی با توجه به گوناگونی فعالیت، زمینه کار زنان متفاوت است. بخش دامهای کوچک قسمتی از کار دامپزشک را تشکیل می‏ دهد. بسیاری از زنان دامپزشک فعال این حرفه در قسمت علوم آزمایشگاهی و دارویی مشغول به کار هستند.

وضعیت استخدام دامپزشک در برخی کشورهای جهان

آمریکا، پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام دامپزشکان بین سال های 2010 تا 2020 ، رشد 36 درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل 14 درصد می باشد.

استرالیا، در بازه زمانی 5 سال گذشته میزان استخدام در این شغل رشد 22 درصدی داشته و رشد زیاد در آینده برای آن پیش بینی شده است.

میزان درآمد دامپزشک

اطلاعات دقیقی از میزان درآمد دامپزشک در کشور در دسترس نمی باشد. درآمد آنها با توجه به محل کارشان متفاوت است. دامپزشکانی که در استخدام دولت هستند، مطابق با قانون مدیریت خدمان کشوری حقوق دریافت می کنند. البته درآمد دامپزشک در بخش خصوصی وضعیت متفاوتی دارد. برخی در کلینیک های دامپزشکی در شهرها درآمد بسیار خوبی دارند و برخی نیز در مراکز دامپزشکی خارج از شهرها (علیرغم سختی کار زیاد) درآمدهای کمی کسب می کنند.

درآمد دامپزشک در برخی از کشورهای جهان

آمریکا، متوسط درآمد سالانه این شغل 82.040 دلار (برای همه مشاغل 33.840 دلار) در سال 2010 و مطابق با آخرین آمارها در سال 2013، 83.200 دلار بوده است.

استرالیا، متوسط درآمد سالانه دامپزشکان 79.000 دلار (قبل از کسر مالیات) می باشد.

انگلستان، متوسط درآمد سالانه در این شغل برای افراد تازه کار حدود 46.000 دلار ، برای افراد با تجربه 73.000 دلار و برای افراد ارشد 76.000 دلار می باشد.