اختلال پانیک یا وحشتزدگی چیست؟ - مجله حقوق

فردی که دچار اختلال پانیک باشد به طور ناگهانی و بدون اینکه محرک خاصی وجود داشته باشد دچار ترس ناگهانی و حمله پانیک می شود. افرادی که دارای ترس های شدید غیر منطقی (فوبیا) هستند مانند ترس از فضای بسته، ممکن است مثلا هنگام وارد شدن به تنهایی در آسانسور دچار حمله پانیک شوند. این گونه حمله ها قابل پیش بینی بوده و با درمان فوبیا برطرف می شوند. اما در این اختلال، برای اینکه فرد با حمله پانیک روبرو شود محر ک معینی وجود ندارد.

حمله پانیک (Panic attack) چیست؟

به بروز ناگهانی ترس شدید که همراه با علایم شدید فیزیکی است، حمله پانیک یا به اصطلاح، حمله هراس می گویند. حمله پانیک بطور موقت فعالیت های عادی فرد را مختل می سازد. شروع آن معمولا ناگهانی و بدنبال یک عامل محیطی آزاردهنده یا دلهره آور است.

در واقع وحشت زدگی یا حمله هراس که پانیک اتک نیز به آن می گویند نوعی بیماری روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانی وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن ها معین می شود. این حملات که معمولا بیش از چند دقیقه طول نمی کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی و فشردگی در قفسه سینه، لرزش، احساس ازدست دادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می نمایند دچار سکتهٔ قلبی شده اند و می ترسند که بمیرند.

اختلال پانیک (Panic Disorder) چیست؟

در این اختلال فرد ناگهانی و بدون وجود هرگونه محرکی دچارحمله پانیک می شود. بیشتر از یک بار حمله را تجربه می کند و بین حملات بیمار از اضطراب شدید و نگرانی از وقوع مجدد حمله رنج می برد. بدلیل اینکه درحمله پانیک بدون محرک ، فرد نمی تواند علت معینی را برای بروز حمله بیابد و وقوع حمله غیر قابل پیش بینی خواهد بود. فرد بسیارمضطرب و پریشان می شود و کیفیت زندگی او تحت تاثیر قرار می گیرد.

• از آنجا که علایم وحشت زدگی بسیار شبیه به کسانی است که دچار حمله قلبی یا سایر شرایط پزشکی تهدید نماینده حیات هستند، این اختلال باید با آزمایش دقیق پزشکی توسط متخصص مورد آنالیز قرار گیرد.
• افراد مبتلا به این اختلال اغلب ازمکان های باز و شلوغ مانند مراکز خرید، یا جاهای خلوتی که یاری رسانی در آن سخت باشد یا مکان هایی که قبلا در آن دچار حملات پانیک یا وحشتزدگی شدند، دوری می نمایند. به نوعی بیشتر کسانی که دچار اختلال وحشت زدگی هستند، دچار بیماری آگورافوبیا (هراس از مکان های باز) نیز می گردند و در خانه و همان مکان امن می مانند.

• شیوع این اختلال تقریبا در زنان دو برابر مردان است و سن شروع آن اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی است. نقش وراثت در این اختلال بسیار مهم است و سابقه اختلال پانیک در بستگان درجه اول ریسک ابتلا به پانیک را افزایش می دهد.
• فراوانی بروز حملات از چند نوبت در روز تا صرفا تعداد انگشت شماری حمله در یک سال فرق می کند. بسیاری از مردم در طول زندگی خود فقط یک حمله پانیک یا وحشتزدگی را تجربه کردند و بعد آز آن هیچ تجربه وحشتزدگی را نداشته اند.
• به طور رسمی کسی مبتلا به اختلال پانیک نامگذاری می شود که حملات وحشتزدگی را به صورت چهار حمله وحشتزدگی درمدت چهار هفته، یا یک یا چند حمله در طول مدت حداقل یک ماه، تجربه کند.

نشانه های اختلال وحشتزدگی یا پانیک

نخستین حمله پانیک اغلب کاملا خودبه خود است. اما گاه حمله های پانیک به دنبال آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسطی روی می دهند. وقتی حمله پانیک شروع می شود، علایمش در عرض ده دقیقه به سرعت تشدید شده وحدود 10 تا 20 دقیقه طول می کشد و حتی بعضی از علایم ممکن است یک ساعت پس از حمله در فرد باقی بماند.

فرد مبتلا به اختلال وحشتزدگی، حداقل چهار مورد از علایم زیر را طی حمله تجربه خواهد نمود:

• تپش قلب
• تعریق
• لرز
• تنگی نفس
• احساس خفگی
• بی حسی یا احساس سوزش
• گرگرفتگی
• درد یا ناراحتی در ناحیه قفسه سینه
• تهوع یا ناراحتی شکمی
• احساس سرگیجه ناپایداربه همراه ضعف
• ترس از دست دادن کنترل و یا عذاب قریب الوقوع
• ترس مفرط و احساس قریب الوقوع بودن مرگ و نابودی.
• بیمار غالبا نمی تواند علت ترس خود را بیان کند.
• ممکن است دچار اغتشاش شعور شود و در تمرکز اشکال پیدا کند.
• بیمار ممکن است در حین حمله دچار مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت شود.

درمان اختلال پانیک یا وحشتزدگی

اختلال وحشتزدگی با یاری دارودرمانی و روان درمانی به طور همزمان درمان می شود.

انواع روان درمانی

• روان درمانی و فنون آرامسازی و ریلکسیشن به بیماران می آموزد با مشاهده حملات وحشتزدگی چه طور آرامش خود را حفظ نمایند.
• درمان شناختی- رفتاری (CBT) یک شکل از روان درمانی است که در درمان اختلال وحشتزدگی موثر است. هدف اصلی CBT و درمان رفتاری، کاهش اضطراب به یاری از بین بردن اعتقادات و یا رفتارهایی که باعث ترس و وحشت در فرد می شود، می باشد.
• گروه درمانی و خانواده درمانی به بیمار و خانواده اش یاری می کند که خود را با واقعیت وجود این اختلال در فرد بیمار و مسائل روانی- اجتماعی ناشی از آن سازگار سازند.
• پانیک به هیپنوتیزم درمانی عالی جواب می دهد بخصوص وقتی با هیپنوآنالیز و جلسات شناخت درمانی همراه باشد که دوره درمان را بسیار کوتاه می کند.

این درمان ها 70 تا 90 درصد به افراد مبتلا به این بیماری یاری نموده است. دوره درمان کامل پس از بهبود اولیه که حدود یک ماه طول می کشد، در حدود 8 تا 12 ماه است اما بیشتر بیماران پس از گذشت چند هفته پیشرفت های چشم گیری داشته اند. اگر چه گاهی بازگشت حملات اتفاق افتاده است، اما می توان آنها را به طور موثری درمان نمود.