بایدن و تشدید شرایط وخیم سوریه خبرنگاران - مجله حقوق

گروه دانشگاه خبرنگاران، الهام فدایی؛ با گذشت 4 هفته از شروع ریاست جمهوری جو بایدن، او همچنان از هرگونه اشاره ای به سوریه در سخنان خود، حتی در سطح حاشیه ای هم اجتناب می نماید. این در حالی است که بایدن از دو منظر سیاسی و اخلاقی، مسئولیت عظیمی در قبال شرایط کنونی سوریه دارد. او معاون باراک اوباما در دولتی بود که 6 سال از عمر خود را (از 2011 الی 2017) به تماشای مراحل مختلف بحران سوریه گذراند و البته از آن برای رسیدن به بعضی مقاصد سیاسی خود استفاده کرد.

بایدن ادعا می نماید که اولویت کنونی او در منطقه خاورمیانه، سرانجام دادن به جنگ یمن است؛ چراکه شرایط انسانی در این کشور به مرز فاجعه باری رسیده است. کوشش ها برای سرانجام جنگ یمن مهم است و باید از آن استقبال شود؛ چرا که مردم یمن هزینه سنگینی برای نبرد داخلی بر سر قدرت پرداخته اند؛ نبردی که با گذشت زمان به جنگی منطقه ای و ویرانگر تبدیل شد؛ اما سیاست های بایدن یک تناقض عظیم هم دارد و در عین حال، وجود انگیزه های انسانی در برنامه هایش نسبت به جنگ یمن را نیز به چالش می کشد.

ریشه تناقض های بایدن به اینجا برمی شود که فاجعه انسانی در سوریه کمتر از یمن نیست؛ فاجعه ای که 10 سال از شروع آن می گذرد و رئیس جمهور جدید آمریکا حتی حاضر نیست در سخنرانی های خود به آن اشاره کند. براساس آمار های رسمی و مورد تأیید سازمان ملل، بحران سوریه دوبرابر بحران یمن قربانی داشته است.

علاوه بر این، بیش از یک میلیون مجروح و بی خانمانی نیمی از مردم در بحران سوریه دیده می شود؛ بیش از 6 میلیون آواره در داخل کشور و بیش از 5 میلیون آواره در کشور های دیگر. از سوی دیگر می دانیم که 6 میلیون و 500 هزار نفر در سوریه از عدم امنیت غذایی رنج می برند و در عین حال، بیش از 11 میلیون نفر در این کشور نیازمند یاری های انسانی دائمی هستند.

مشکل در خصوص سیاست های جو بایدن در قبال سوریه فراتر از این است. او نه تن ها فاجعه انسانی در سوریه را نادیده می گیرد، بلکه میخواهد با افزایش تحریم های مالی علیه این کشور، شرایط را از آنچه هست وخیم تر کند. آمریکا از سال 2011 سلاح تحریم را به عنوان ابزاری برای فشار بر نظام سوریه و تحقق اهداف خود در این کشور به کار گرفته است. اکنون با گذشت 10 سال، نه تن ها نظام سوریه حاضر به پذیرش سیاست های آمریکا نیست بلکه از هر زمان دیگری در مواضع خود مصمم تر به نظر می رسد و باور دارد آنچه را که در میدان نبرد نباخته، در میز مذاکره تسلیم حریف نخواهد کرد؛ اصلی که مورد تأیید متحدان نظام سوریه نیز واقع شده است.

همیشه متذکر شده ایم که در تاریخ معاصر، حتی یک نمونه پیروز از کارآمدی تحریم های مالی برای سقوط نظامی که بر قدرت مسلط است وجود ندارد. نظام کاسترو به حکومت خود بر کوبا با 6 دهه تحریم و محاصره مالی (از 1959 تا 2016) ادامه داد.

کره شمالی به رغم 70 سال تحریم و فشار، همچنان به حیات خود ادامه می دهد و ایران هم با وجود 40 سال تحریم همچنان پابرجاست. روشن نیست که چرا در خصوص سوریه باید انتظار نتایجی متفاوت از تحریم ها داشته باشیم! واقعیت این است که تحریم های خارجی نه تن ها نظام هایی که به متحدان خود دسترسی دارند را ساقط نخواهند کرد، بلکه قدرت داخلی آن ها را نیز تقویت می نمایند. به این ترتیب می توان گفت استراتژی بلندمدت تحریم برای ساقط کردن نظام سوریه و یا اجبار این کشور برای پذیرش سیاست های آمریکا پیروزیت آمیز نخواهد بود. از این منظر می توان به چشم اندازی جدید برای فهم بهتر سیاست های واشنگتن و مشخصا دولت بایدن در قبال سوریه رسید.

به نظر می رسد هدف از تحریم ها، زمینه چینی برای نزدیک شدن به راهکار سیاسی در سوریه یا به هر ترتیب، تحت فشار قرار دادن نظام این کشور نیست. هدف واقعی تحریم ها، ویرانی سازمان یافته بخش های به جامانده از جامعه سوریه و قتل عام آن در سکوت است. البته تصور نمی کنم جو بایدن که هنگام حضورش در مجلس سنا، نقش مهمی در طراحی نظام تحریم های عراق طی دهه 1990 داشته نیز باور داشته باشد که تحریم های سوریه نتایج متفاوتی از عراق به بار می آورد.

علاوه بر این یقین دارم که شرایط انسانی در یمن همانند سوریه، از هیچ اهمیت خاصی برای بایدن برخوردار نیست. تنها اولویت واقعی در این صحنه، ایران است. بایدن از یمن، مانند سوریه، برای اقناع ایران و بازگشت به مذاکرات استفاده می نماید؛ درحالی که فشار بر نقطه ای را کاهش داده و فشار بر نقطه ای دیگر را تشدید می نماید. او امیدوار است به وسیله دستیابی به معامله ای دیگر با ایران، خطر شروع بحرانی جدید در منطقه و درگیری های پرهزینه برای آمریکا را مهار کند.

ممکن است عده ای با مرور این واقعیت ها، بایدن را به دلیل سیاستش در قبال سوریه سرزنش نمایند. در اینجا باید پرسید نقش مخالفان نظام سوریه در حمایت از تحریم ها و حتی طراحی این ابزار فشار مالی چه بوده است؟ می دانیم که بخش مهمی از مخالفان اسد (شاید اکثریت آنها) اولویت خود را سقوط نظام سوریه به هر قیمتی معین نموده اند؛ حتی اگر بهای تحقق این هدف، نابودی مردم سوریه باشد.

الهام فدایی - کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه تهران

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط خبرنگاران نیست و صرفاً منعکس نماینده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.