آیا جهش ها باعث مسری تر شدن یا قوی تر شدن ویروس کرونا شده اند؟ - مجله حقوق

ویروس ها به طور معمول جهش پیدا می نمایند و اغلب این جهش ها به نفع ویروس تمام نمی شوند و حتی ممکن است مانع از تکثیر آنها شوند و به اصطلاح برایشان مرگبار باشند.

اقلیتی از جهش ها خنثی هستند و اقلیت بسیار کمتری برای ویروس سودمند هستند.

کروناویروس جدید یا سارس-کوو-2 مانند ویروس های آنفلوآنزا یا سرخک دارای مجموعه ای از رمزهای ژنتیکی یا ژنوم است که در یک مولکول اسید ریبونوکلئیک یا RNA قرار دارند.

پروتئین های موجود در ساختمان ویروس از روی همین رمز ژنتیکی ساخته می شوند. اسیدهای آمینه سازنده پروتئین ها بر مبنای کدهای سه تایی تشکیل شده از نوکلئوتیدها یا واحدهای سازنده RNA ساخته می شوند.

به عبارت دیگر، ترتیب نوکلئوتیدها در RNA ترتیب اسیدهای آمینه در پروتئین را مشخص می نمایند.

اما RNA مولکولی است که بسیار جهش پیدا می نماید، یعنی ترتیب نوکلئوتیدها در آن در حین رونویسی شدن برای تکثیر ویروس تغییر می نمایند.

از آنجایی که سارس-کوو-2 با استفاده از سلول های بدن ما خودش را بارها و بارها تکثیر می نماید، هر بار که از روی ژنوم یا RNA آن نسخه برداری می گردد، ممکن است خطایی در این فرایند رخ دهد و RNA اندکی متفاوت به وجود آید که پروتئین های ویروسی اندکی متفاوت از روی آن ساخته می شوند.

بسیاری از جهش ها یا به طور تصادفی یا به علت اینکه باعث آسیب دیدن بخش از کارنمودهای اصلی ویروس می شوند، از دست می فرایند و به جایی نمی رسند.

فقط درصد اندکی از این جهش ها به ایجاد ویروس هایی می انجامند که به طور گسترده تری انتشار می یابند و دوام پیدا می نمایند.

ویروس هایی که رمز ژنتیکی شان از نوع RNA است، به سرعت تحول پیدا می نمایند- حدود یک میلیون بار سریع تر از ژن های انسانی. اما اگر کروناویروس جدید یا سارس-کوو-2 نسبت به بقیه ویروس های دارای RNA ویروس ها بسیار آهسته تر تحول پیدا می نماید: یعنی پنج بار کندتر از ویروس های آنفلوانزا.

بر اساس داده های فعلی، به طور میانگین حدود دو جهش در ماه در کروناویروس جدید یا سارس-کوو-2 دوام پیدا می نماید- در نتیجه اشکالی از ویروس که در حال حاضر در چرخش هستند، فقط در 15 جهش با نخستین گونه کروناویروس که در ووهان چین ظهور کرد، تفاوت دارند.

با توجه به این ژونوم این ویروس از حدود 30000 نوکلئوتید تشکیل شده است، این میزان جهش مقدار بسیار اندکی است. به عبارت دیگر گونه های کروناویروس جدید که اکنون در گردش هستند، تقریبا 99.95 درصد با ویروس اصلی در ووهان مشابهت دارند. کروناویروس جدید (سارس کوو-2) به عنوان یک RNA ویروس به کندی تحول پیدا می نماید.

بنابراین به سخن گفتن از سویه های (strains) متعدد سارس- کوو-2 گمراه نماینده است، زیرا دانشمندان این عبارت را برای مواردی به کار می برنند که ویروس تفاوت زیستی عمده ای پیدا نموده باشد. اما اشکال متفاوت سارس-کوو-2 در حال بسیار شبیه به هم هستند و بهتر است از گونه های (variants) متعدد ویروس صحبت کنیم.

سرعت پایین جهش در کروناویروس خبر خوبی است: هر چه ویروس سریع تر تحول پیدا کند احتمال بیشتری وجود دارد که واکسن های یا داروهایی که برای مقابله با آن ساخته شده اند، پس از مدتی بی تاثیر شوند.

• جهش ها چه تاثیری بر کروناویروس گذاشته اند؟

اما آیا همین جهش های اندک باعث شده است که سارس-کوو-2 به طور عمده ای تغییر کند؟ مثلا مرگبارتر یا واگیرتر گردد؟

کارشناسان می گویند در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که سارس-کوو-2 بیماری زاتر یا کشنده تر شده باشد (همچنین بیماری زایی یا کشندگی آن کاهش هم نیافته است).

درباره تاثیر جهش ها بر واگیری ویروس بحث های زیادی مطرح شده است که جهش D614G - که بر پروتئین های به اصطلاح گل میخی سطح ویروس تاثیر می گذارد- باعث واگیرتر شدن سارس-کوو-2 شده است.

پروتئین های گل میخی در سطح ویروس کرونا قرار دارند و تغییرات آنها اهمیت دارد زیرا این بخش از ویروس است که به گیرنده های سلول میزبان متصل می گردد.

D614G مخفف تغییر در موقعیت 614 در پروتئین گل میخی است، به طوری که یک اسید آمینه از نوع اسید آسپارتیک (D) جایگزین یک اسید آمینه از نوع گلای سین (G) می گردد (به عبارت دیگر D614 شکل ابتدایی تر ویروس بود و G164 شکل بعدی آن است).

این جهش که احتمالا در ابتدا در چین رخ داد، در ماه فوریه در شیوع کرونا در شمال ایتالیا بیشتر و بیشتر ظهور پیدا کرد. شکل G614 از آن به بعد در سراسر دنیا گسترش یافته است و به گونه غالب کروناویروس جدید تبدیل شده است.

به نظر می رسد جهش D614G باعث افزایش واگیری کروناویروس شده باشد- دست کم بر اساس یک آنالیز در سلول های رشدیافته در آزمایشگاه چنین به نظر می رسد.

مقامات بهداشتی کشورهای گوناگون بر اساس این آنالیز و آنالیز های دیگر مدعی شده اند که شکل G614 ممکن است 10 بار واگیرتر از گونه ای از ویروس باشد که برای نخستین بار در ووهان شناسایی شد.

اما بعضی متخصصان همه گیرشناسی (اپیدمیولوژی) می گویند تعمیم دادن نتایج آزمایشگاهی درباره انتشار ویروس را به انتشار ویروس در جمعیت واقعی چندان درست نیست.

آنها می گوید تداوم انتشار کروناویروس لزوما به علت واگیرتر شدن آن نیست، بلکه به این علت است که هنوز اغلب افراد نسبت به آن آسیب پذیر هستند، یعنی در برابر آن مصونیت ندارند و بنابراین ویروس هنوز می تواند به سادگی میزبان های جدید را پیدا کند.

تفاوت ها در میزان واگیری یا کشندگی کروناویروس در مناطق متفاوت دنیا ممکن است به دلایل دیگری به جز تغییرات خود ویروس رخ دهند، از جمله اینکه در یک کشور مشخص ویروس ابتدا وارد کدام منطقه شده باست یا اینکه درمان بیماران چطور اجرا شده و ویروس در میان جمعیت های آسیب پذیرتر انتشار یافته است یا نه.

منبع: نیویورک تایمز